De Oostmolen dankt zijn naam aan zijn oostelijke ligging ten opzichte van de kerk. Te Gistel wordt hij echter ook de 'Kleine Molen' genoemd. Hij was immers kleiner dan de ondertussen verdwenen Westmolen, die in Gistel dan ook de 'Grote Molen' werd genoemd.

De geschiedenis van de 'Oostmolen' gaat terug tot 1302. Het was destijds een banmolen van de heren van Gistel. Iedere tiende schep graan moest aan de Heer van Gistel afgestaan worden. In de loop der tijden heeft deze molen het zwaar te verduren gehad. In 1488 werd hij een eerste maal platgebrand, samen met de Onze-Lieve-Vrouw-Hemelvaartkerk en het kasteel. Verantwoordelijk hiervoor waren de bezettingstroepen van Maximiliaan van Oostenrijk. Een tweede molen verdween tijdens de godsdiensttroebelen op het einde van de 16e eeuw.

In 1841 werd een oude standaardmolen op een hoger molenkot geplaatst door molenbouwer Karel Peel uit Gistel. De ganse korenmolen werd hiervoor enkele meters opgetild, terwijl ook de grond met een kleine meter werd uitgediept, en onder de molen werd een groot molenkot gebouwd, waarin een olieslagerij werd opgestart. Ook de staak werd doorgeboord, om daarmee ook de olielagerij door het wiekenkruis te kunnen laten aandrijven.

Oktober 2008: Ondertussen is de molen hersteld. Klik hier voor nieuwe fotos.

In 1907 kwam de molen in het bezit van Alfred Ronse, een grote molenkenner. Hij drong ook steeds aan op verbetering van onze windmolens, zodat hij er als de kippen bij was, telkens er zich een technische vooruitgang aandiende. In 1933 werd de Oostmolen (vermoedelijk later dan de Keijersmolen in Limburg) als één van de eerste in Vlaanderen 'verdekkerd', wat betekent dat de roeden met metalen (aluminium) platen bekleed werden om een aërodynamischer profiel te bekomen.

Alfred Ronse overleed in 1962. Stilaan kwam de molen in verval, en in 1972 werd de molen geschonken aan de gemeente Gistel, die een restauratieplan opmaakte. Helaas brandde de molen af in 1977 nog voor de restauratie begonnen was. Tussen 1979 en 1985 werd de molen volledig herbouwd, en werd ook het oliestampwerk hersteld. Er kwam een nieuw houten wiekenkruis, alhoewel voor 1977 al een ijzeren gevlucht aanwezig was.

In juni 1999 brak een houten roede af. Gelukkig vielen hierbij geen slachtoffers. De restauratie is thans in volle voorbereiding.

Voor meer informatie verwijzen we naar Molenecho's.

Zowel de molen als de boerderij ernaast zijn beschermd.

Onbdertussen is de molen hersteld. Zie hier voor foto's.