Frits Schetsken: 'Langs de rivier de Rupel ontwikkelt zich een grote
steenbakkersactiviteit nadat de cisterciënzer monniken van de abdij van Hemiksem het
bakken van stenen uit klei in de streek hebben geïntroduceerd. In de 19de eeuw zijn
tussen
het dorp Niel en de stad Boom een reeks grote steenbakkerijen actief, waardoor veel
arbeiders worden aangetrokken, die in de directe nabijheid van hun bedrijf gaan wonen,
deels in huizen die eigendom zijn van de fabrieken. Zo gebeurt dat ook in het Nielse
gehucht Hellegat en daarom wordt in 1901 priester Fredegandus Adriaensen door de
bisschop
naar dat gehucht gezonden met als opdracht er een parochie uit te bouwen. Adriaensen
beschikt niet over veel middelen, maar gelukkig woont in Hellegat ene juffrouw Rijpens,
die voor het geld zorgt om een voorlopig kerkje te bouwen langs de verbindingsweg van
Boom
naar Niel. Op 14 juni 1902 wordt het ingewijd, maar het blijkt vrijwel meteen veel te
klein voor de massa arbeiders die zich hier gevestigd hebben. Daarom schenkt dezelfde
weldoenster op 25 februari 1905 een stuk grond van 1800 m² aan de kerkfabriek. Voor
het
ontwerpen van de nieuwe kerk wordt een beroep gedaan op Louis Gife, sinds
1881 provinciaal architect voor het kanton Antwerpen, een functie die hij heeft
overgenomen van zijn vader Eugène. Gife tekent voor Hellegat een stoere
neogotische kerk met drie beuken en een al
even
stevige westertoren, die naast de kerk komt te staan, via een overdekte
doorgang daarmee verbonden. De eerste spadesteek wordt nog eind 1905 gegeven, de
inwijding
van de Sint-Jozefkerk vindt plaats in 1908, zodat op zondag 10 april 2008 het
honderdjarig
bestaan met de nodige luister gevierd kon worden. Ook het interieur van de Sint-
Jozefkerk
is helemaal in stijl, ook neogotisch. De Tweede Wereldoorlog heeft deze kerk echter
niet
ongemoeid gelaten. Eerst is er de opeising van de grote luiklok door de Duitsers in
1943,
daarna de schade door het inslaan van twee V1's in 1944. Een nieuwe klok van 1300 kg
kan
in 1953 worden ingewijd en draagt als opschrift: 'Mijn naam is Jan Baptist. Ik zwijg
sinds
1943. Ik jubel opnieuw in 1953.' Het voorlopige kerkje is inmiddels omgebouwd tot
enkele
woningen. De laatste jaren wordt Hellevoet uitgebouwd tot een nieuwe woonwijk en
blijft
er maar een beperkt gedeelte van de vroegere steenbakkersnijverheid bewaard. Die
industrie
is immers intussen goeddeels teloorgegaan, met enkel nog enige moderne bedrijven
stroomopwaarts van Boom in het dorp Terhagen. Nabij Hellegat zijn er nog wel kleiputten
met tunnels onder de weg Niel-Hellegat, waardoor voorheen wagentjes over rails van de
droogloodsen naar de bakovens reden. Iets meer richting Boom zijn er nog
arbeidershuisjes
tegen een dijk bewaard, de zogenaamde 'averechtse root' (huisjes met de ingangsdeur aan
de
achterzijde en enkel ramen aan de dijkkant). In Noeveren zijn nog hoge schoorstenen en
ringovens bewaard gebleven als industrieel erfgoed. In 1980 heeft Patrick LeBon een
speelfilm 'Hellegat' gedraaid naar een scenario van Paul Koeck, die uit de streek
afkomstig is. Ook heel wat buitenopnamen van de Urbanusfilm Koko Flanel zijn in
Hellegat
gedraaid en er bestaat een Suske en Wiske-stripverhaal 'De Hellegathonden'. De buurt
werkt
dus kennelijk inspirerend. ' Frits Schetsken: 'Inmiddels is medio 2017 besloten
deze kerk niet langer te
gebruiken voor erediensten, maar om die te concentreren in de
Onze-Lieve-Vrouw-Geboortekerk in het centrum van Niel. Maar het
gebouw wordt niet afgebroken, er wordt gezocht naar een nieuwe
publieke bestemming als lokaal voor verenigingen, kinderopvang
en horeca, waarbij rekening zal worden gehouden met de
leefbaarheid van de buurt. Het koor van de kerk zou men liefst
behouden als een soort bezinningsruimte. De Vlaamse bouwmeester
en het projectbureau Herbestemming Kerken worden bij het zoeken
van de nieuwe invulling betrokken. '
Français
English
  
| 
